Bebeğin kırkını uçurma, kırk çıkarma, kırklama gibi farklı tabirlerle de anılan bu geleneğin, Anadolu’da yüzyıllardır uygulanan çok eski bir adet olduğuna ve Şaman kültürünün izlerini taşıdığına inanılmaktadır. Anne ve bebeğin sağlığı açısından kritik olan 40 gün bittikten sonra (lohusalığın bitimi), bir takım ritüeller uygulanarak bebek ve annesi yıkanır ve kırk gezmesine çıkılır. Dini bir âdet olmasa da, sadece dua ve iyi niyetten oluşan, sosyal bağları kuvvetlendiren ve yapılan ritüeller neticesinde insanın yüreğini ferahlatan bir gelenek olduğu için bugün hâlâ sevilerek yapılmaktadır.
Kırk Çıkarma Neden Yapılır ?
Günümüzde yenidoğanlar üzerinde eski geleneklerin uygulanması konusunda birçok kişi sıcak bakmamakta ve gerek görmemektedir. Ancak kırk uçurma ritüelinin altında çok önemli nedenler bulunmaktadır.
- Doğum sonrasında annenin vücudunu toplaması, yaralarının iyileşmesi, dinlenip enerjisini toplayarak eski sağlığına yeniden kavuşması için yaklaşık 40 gün süre gerekmektedir. Bu gelenekle beraber anne eski sağlığına kavuştuğu için bir çeşit kutlama olarak yapılır.
- Bebeğin dünyaya gelişi ve yeni ortama adapte olması için yaklaşık 40 gün süre gerektirir. Bu süre boyunca bebeğin bakımına en güzel şekilde devam edilir. Bu gelenek bebeğin artık dış dünyayla tanışabileceği ve ilk deneyimi kutlamış olur.
- Anne ve bebek, doğum sonrası 40 gün süreyle birçok hastalığa ve mikroba açık haldedir. Bu gelenek ile her ikisi de kırklanarak bu süreci üzerinden atarlar.
Bebeğin Kırkı Nasıl Çıkarılır ?
Asırlardır devam eden bu gelenek kuşaktan kuşağa aktırılır bu sırada yöreden yöreye farklılık göstermiştir. Bu sebeple seremoni sırasında birçok kişi farklı uygulamalarla yapabilir.
Peki bebeklerin kırkı nasıl çıkarılır ?
- Bir aile büyüğü ‘kırklama annesi’ olması istenir. Bu kişi anneanne, babaanne veya başka bir aile büyüğü olabilir.
- Öncelikle sabahın erken saatlerinde anne ve bebek uyanır.
- Kırklama annesi gelirken yolda ayak basılmamış yerlerden 40 ayrı taş toplar. Taş yerine 40 fasulye veya buğday tanesi de kullanılabilir.
- Aile büyüğü banyo suyunu hazırlar. İçine taş, buğday, altın, gümüş, çeşitli mevsim çiçekleri veya gül yaprakları, nazar boncuğu atar.
- Suya atılacak tüm malzemelerin dezenfekte edilmesi veya temiz olması gerekir.
- Banyo yaptıracak aile büyüğü abdestini alır, ardından bebeğe hazırlanmış sudan 40 tas döker.
- Su dökerken çeşitli dualar okunduğu gibi ‘Su aşağı, boyu yukarı olsun. Ömrü de su gibi uzun olsun!’ gibi iyi dilekler yüksek sesle söylenir.
- Ardından hazırlanmış aynı su ile 40 tas su da anneye dökülür ve kırklama işlemi sona erer.
- Sonrasında 7 ayrı ev gezmesine gidilir. Günümüzde bir gün içinde 7 ayrı kapı dolaşmanın anne ve bebek açısından oldukça yorucu olabileceği için sadece birkaç aile büyüğüne ziyarete gidilmesinin yeterli olacağı düşünülmektedir.
- Ziyarete gidilen evlerde, anneye mutlaka sütünün bol olması dileğiyle yarım bardak su ikram ediliyor ve annenin bu suyu mutlaka bitirmesi gerekiyor.
Kırk Banyosunun Suyuna Atılan ve Ziyaret Sırasında Hediye Verilen Malzemeler Ne İfade Ediyor?
Yöreden yöreye suya eklenen malzemeler değişkenlik gösterse de, banyo suyuna atılan tüm malzemelerin bebeğin ve annenin ömrünü uzatması, onlara iyi bir hayat vermesi dileği ile eklendiği bilinmektedir.
- Altın: Güneşi temsil eder.
- Gümüş: Ayı temsil eder.
- Bozuk para: Bol kazançları olması dileği ile eklenir.
- Gül yaprakları ve mevsim çiçekleri: Bebek güzel koksun diye eklenir.
- Nazar boncuğu: Nazardan koruması için eklenir.
Daha sonra ziyarete gidilen evlerde bebeğe minik hediyeler verilir. Her birinin ayrı ayrı anlamı olan un, yumurta, tuz, şeker, pirinç gibi şeyler, eski zamanlarda bir bez ya da peçete içine sarılıp verilirmiş. Üzerinde anlamları yazılı şekilde dizilebilir ve isteğe göre çeşitli ihtiyaç veya hediyeler de eklenebiliyor. Hatta daha süslü ve orijinal bir 40 uçurma sepeti için yumurtaları boyayanlar
da oluyor.
Kırk uçurma sepetindekilerin anlamları nedir?
- Un: Ak sakallı bir dede olup torunlarını görecek kadar uzun bir ömrü olsun.
- Şeker: Tatlı dilli olsun.
- Yumurta: Yumurta gibi sağlıklı ve gürbüz olsun.
- Pirinç: Hayatından bereket hiç eksik olmasın.
- Tuz: Tuz gibi tertemiz ve kolay akan bir ömrü olsun.
- Bozuk para: Hayatında maddi refah olsun.
- Pamuk: Ton ton dedeler gibi ak sakallı oluncaya kadar yaşasın.
Sepete konan bazı diğer nesnelerin anlamları ise şöyle:
- İp: Uzun ve sağlıklı saçları olsun.
- Kahve: 40 yıllık hatrı olan dostlukları olsun.
- Kuran: Dini bütün bir insan olsun.
- Farklı ülkelere ait bozuk paralar: Çok gezen, çok kültürlü biri olsun.
- Sabun: Tertemiz bir alın yazısı olsun.
- Ekmek: Ailen elinin ekmek tuttuğu günleri görsün, gurur duysun.
- Çörek otu: Şans hep senden yana olsun.
- Nazar boncuğu: Nazarlardan uzak olsun.
- Bunlar en çok kullanılan nesneler. Ama tabii sen tamamen kendine özel dileklere uygun nesneler de ekleyebilirsin.
Kırklama Ritüelini Yapmak Şart Mıdır?
Kırk uçurmanın dini açıdan hiçbir geçerliliği yoktur. İslâm’ da, bebeklerde 40 uçurma ile ilgili bir uygulama bulunmamaktadır. Bu uygulama, bir gelenek görenektir.
Bir Yorum Bırak